Trong không gian sống hiện đại, ánh sáng nhân tạo đã trở thành yếu tố gắn liền với mọi hoạt động của con người. Từ bàn làm việc, phòng họp, đến phòng ngủ, ánh sáng nhân tạo bao quanh ta gần như 24/7. Tuy nhiên, không phải ánh sáng nào cũng là ánh sáng “tốt”. Trên thực tế, ánh sáng kém chất lượng đang dần trở thành “thủ phạm thầm lặng” gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ tổn thương thị giác, rối loạn giấc ngủ đến suy giảm hiệu suất tinh thần.

Ánh sáng kém chất lượng – Gây hại sức khỏe thị giác và sức khoẻ thể chất

Suy giảm thị lực – nguy cơ cận thị và mỏi mắt kỹ thuật số

Một trong những ảnh hưởng trực tiếp và rõ rệt nhất từ ánh sáng kém là tình trạng suy giảm thị lực. Khi mắt phải tiếp xúc liên tục với ánh sáng có chỉ số hoàn màu thấp (CRI dưới 80), độ chói cao, nhấp nháy tần suất thấp hoặc phân bố ánh sáng không đồng đều, các cơ chế điều tiết của mắt buộc phải hoạt động liên tục. Điều này dẫn đến hiện tượng mỏi mắt, khô mắt và nhìn mờ – đặc biệt khi làm việc dài giờ dưới ánh sáng không đạt chuẩn.

Theo thống kê của Viện mắt Hà Nội, năm 2024 Việt Nam có tỷ lệ người mắc cận thị chiếm từ 15-40% với con số tương ứng từ 14-36 triệu người. Đây là một thực trạng đáng báo động và ngày càng tăng cao trong xã hội hiện đại. Đối tượng phổ biến nhất mắc phải cận thị là trẻ em từ 6-15 tuổi với tỷ lệ 20-40% ở khu vực thành thị và 10-15% ở khu vực nông thôn. Theo thống kê ở một số trường học trong nội thành Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, tỉ lệ học sinh mắc tật cận thị chiếm tới 50%. Bên cạnh lý giải nguyên nhân do tiếp xúc thường xuyên các thiết bị điện tử như điện thoại, màn hình máy tính thì môi trường ánh sáng nhân tạo mà con người sinh hoạt hằng ngày kém chất lượng chính là nguyên nhân sâu xa.

Rối loạn nhịp sinh học – chất lượng giấc ngủ suy giảm

Không chỉ ảnh hưởng đến thị lực, ánh sáng còn đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối nhịp sinh học – cơ chế sinh học điều khiển chu kỳ ngủ – thức tự nhiên của con người. Khi tiếp xúc với ánh sáng xanh (bước sóng 460–480nm) hoặc ánh sáng kém chất lượng vào thời điểm ban đêm, quá trình tiết hormone melatonin – hormone điều hoà giấc ngủ – sẽ bị ức chế. Điều này khiến con người khó ngủ, ngủ không sâu và về lâu dài dẫn đến tình trạng mất ngủ mạn tính. Ngược lại, thiếu ánh sáng tự nhiên vào ban ngày cũng gây giảm sản xuất serotonin – chất dẫn truyền thần kinh giúp nâng cao tinh thần – từ đó làm tăng nguy cơ mệt mỏi và trầm cảm nhẹ.

Giảm năng suất và ảnh hưởng hiệu suất lao động

Bên cạnh các tác động về sức khỏe thể chất và tinh thần, ánh sáng kém chất lượng còn ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất làm việc. Khi chiếu sáng trong môi trường văn phòng không đủ độ rọi (dưới 300 lux), hoặc sử dụng đèn có CRI thấp, người lao động sẽ mất nhiều thời gian hơn để xử lý thông tin thị giác. Tình trạng mỏi mắt, thiếu tập trung và phản xạ chậm dần tích tụ thành sự suy giảm hiệu suất tổng thể.

Theo nghiên cứu Corporate Compliance Insights vào tháng 12/2023, cải thiện chiếu sáng trong môi trường làm việc giúp nhân viên đạt trạng thái “flow state” (trạng thái tập trung cao độ), có thể tăng năng suất lên đến 500% trong một số trường hợp. Ngoài ra, ánh sáng được tối ưu hóa cũng giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng, từ đó giảm sai sót trong các nhiệm vụ đòi hỏi sự chính xác. Nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò của ánh sáng định hướng công việc (task-oriented lighting) trong việc tối ưu hóa hiệu suất.

Ánh sáng kém chất lượng – “ăn mòn” cảm xúc tinh thần

Ánh sáng kém chất lượng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần. Những năm gần đây (2022–2025), hàng loạt báo cáo và nghiên cứu quốc tế – từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Đại học Harvard, các tạp chí khoa học như Nature Mental Health cho đến dữ liệu thị trường từ Statista hay MarketsandMarkets – đã tập trung làm rõ mối liên hệ giữa môi trường ánh sáng và tâm lý con người. Kết quả cho thấy, việc tiếp xúc với ánh sáng kém chất lượng hoặc nơi không đủ ánh sáng gây ảnh hưởng trực tiếp cảm xúc và có thể làm tăng nguy ngơ lo âu, trầm cảm và ngược lại.

Khi con người tiếp xúc với ánh sáng kém chất lượng cơ thể sẽ tiết ra các phản ứng: Ức chế tiết melatonin (hormone gây buồn ngủ) và tăng tiết serotonin (hormone điều chỉnh tâm trạng), cortisol (hormone tỉnh táo), dopamine. Từ đó, gây ra những gián đoạn sinh học, không chỉ ảnh hưởng đến nhận thức mà còn tác động đến tâm trạng và có thể dẫn đến gia tăng lo lắng và trầm cảm.

Trong nghiên cứu và báo cáo của PMC đã chỉ ra rằng: Ánh sáng kém chất lượng – nơi sinh sống không đủ ánh sáng tự nhiên có khả năng bị trầm cảm gấp 1,4 lần. Và theo nghiên cứu của đại học Harvard nghiên cứu về chứng “trầm cảm mùa đông” – Vào các tháng mùa đông ít ánh sáng mặt trời, nhiều người (đặc biệt ở vùng khí hậu ôn đới) trải qua các triệu chứng trầm cảm: buồn bã, thiếu năng lượng, tăng ngủ nhưng vẫn mệt mỏi, thèm ăn carbohydrate… Nguyên nhân được cho là do rối loạn nhịp sinh học.

Xu hướng Human-Centric Lighting – Chiếu sáng lấy con người làm trung tâm

Như đã chia sẻ, ánh sáng có tác động rất lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần của con người, xu hướng chiếu sáng trên thế giới đang chuyển dịch rõ rệt từ “chiếu sáng để nhìn thấy” sang “chiếu sáng để tốt hơn”. Từ đó, xu hướng Human-Centric Lighting (HCL) – Chiếu sáng lấy con người làm trung tâm – đang ngày càng được quan tâm và trở thành tiêu chuẩn trong thiết kế chiếu sáng. HCL hướng đến mục tiêu mô phỏng ánh sáng tự nhiên, đồng bộ với nhịp sinh học 24 giờ của con người giúp con người có sức khỏe thể chất và tinh thần tốt nhất giúp cải thiện giấc ngủ giảm căng thẳng, tăng năng suất làm việc và học tập với các nhiệt độ màu (CCT – Correlated Color Temperature) khuyến khích như:

• Buổi sáng: Sử dụng ánh sáng trắng lạnh (4000K–6500K) giúp mô phỏng ánh sáng ban ngày từ đó giúp tăng sự tỉnh táo và khả năng tập trung, từ đó giảm áp lực lên mắt khi làm việc trong nhà
• Buổi tối: ánh sáng chuyển sang phổ ấm (2700K–3000K), hỗ trợ cơ thể thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ bằng cách thúc đẩy sản sinh hormone melatonin
• Chỉ số CRI: ≥ 80 cho chiếu sáng dân dụng, lý tưởng >95 để màu sắc trung thực gần nhất với ánh sáng mặt trời.

Lumi Lighting – Chiếu sáng thông minh vì sức khỏe người dùng Việt

Lumi Lighting là thương hiệu Việt tiên phong trong việc ứng dụng “Human-Centric Lighting”- công nghệ tái tạo ánh sáng tự nhiên kết hợp cùng IoT. Không chỉ dừng lại ở tính năng chiếu sáng, Lumi hướng đến việc kết hợp hài hòa giữa yếu tố thẩm mỹ và giá trị sức khỏe, giữa yếu tố công nghệ- tính tiện nghi và chất lượng ánh sáng trong mọi tổ ấm Việt.

Hợp tác với Bridgelux – thương hiệu chip LED hàng đầu tại Mỹ cùng nền tảng công nghệ lõi của doanh nghiệp, Lumi cho ra mắt hàng loạt các các sản phẩm đèn mô phỏng gần nhất ánh sáng tự nhiên (với các chỉ số CRI, CCT, UGR, SDCM,… nghiên cứu kỹ lưỡng) hỗ trợ sức khoẻ thể chất và tái tạo nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể. Thông tin chi tiết sản phẩm được cập nhật trên website Lumilighting.vn và fanpage Lumi Lighting.