Tới 50% dân số thế giới được dự báo sẽ mắc cận thị vào năm 2050 (theo Viện Cận thị Quốc tế – IMI). Không chỉ thói quen sinh hoạt, ánh sáng kém chất lượng trong môi trường sống đang trở thành “thủ phạm thầm lặng” ảnh hưởng tới thị lực. Vậy ánh sáng đang tác động tới đôi mắt như thế nào – và đâu là giải pháp chiếu sáng an toàn, lành mạnh cho thị giác?

1. Liên hệ giữa ánh sáng và sức khỏe thị lực

• Quang phổ và cảm nhận thị giác: Mắt người chỉ cảm nhận được một dải nhỏ trong quang phổ – gọi là phổ ánh sáng khả kiến (400–700 nm). Mỗi loại ánh sáng với phổ và nhiệt độ màu khác nhau sẽ tạo cảm giác thị giác khác nhau.
• Về các thụ thể ánh sáng trong mắt: Ngoài tế bào que và nón giúp tạo hình ảnh, mắt còn có tế bào ipRGCs – nhạy cảm với ánh sáng xanh, không tạo hình ảnh nhưng liên kết trực tiếp với vùng não điều khiển nhịp sinh học. Đây là cơ chế giúp ánh sáng tác động đến tâm trạng, tỉnh táo và sinh lý cơ thể.
• Nhịp sinh học được điều chỉnh bởi ánh sáng: Ánh sáng cũng là yếu tố điều phối hoạt động hormone, qua đó, có khả năng thay thay đổi nhịp sinh học con người. Buổi sáng, ánh sáng xanh giúp tăng cortisol, giảm melatonin để tỉnh táo; buổi tối, ánh sáng ấm giúp thư giãn và dễ ngủ.

Bởi thế, ánh sáng trong không gian sinh hoạt hằng ngày có “quyền quyết định” đối với sức khỏe thị giác cũng như nhịp sinh học của gia đình bạn.

2. Mối đe dọa cho đôi mắt từ ánh sáng nhân tạo kém chất lượng

Nếu ánh sáng tốt có thể điều hòa sinh học và nâng cao thị lực, thì điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta tiếp xúc với ánh sáng kém chất lượng mỗi ngày? Liệu đây có phải là “thủ phạm vô hình” khiến đôi mắt ngày càng quá tải và suy yếu?

2.1. Ánh sáng xanh: Hiểm họa “vô hình” nhưng dai dẳng

Ánh sáng xanh, còn được gọi là ánh sáng khả kiến năng lượng cao (HEV), có dải bước sóng ngắn hơn (400–450 nm), có thể xuyên sâu vào mắt, gây tổn thương võng mạc và rối loạn giấc ngủ nếu tiếp xúc sai thời điểm. Trẻ em càng dễ bị ảnh hưởng do mắt chưa phát triển lớp lọc bảo vệ tự nhiên.

Hội chứng mỏi mắt kỹ thuật số (DES – Digital Eye Strain) cũng đang dần trở thành một “vấn đề thời đại”, khi đôi mắt phải tiếp xúc với màn hình hơn 6 tiếng mỗi ngày, dẫn đến tình trạng khô rát, nhìn mờ, nhức đầu.

Tuy nhiên, ánh sáng xanh không phải “kẻ thù” – trong tự nhiên, nó là tín hiệu sinh học quan trọng giúp tỉnh táo và điều hòa nhịp sinh học. Vấn đề nằm ở việc chúng ta tiếp xúc với ánh sáng xanh nhân tạo sai thời điểm từ màn hình, đèn LED trong không gian sống.

Do vậy, giải pháp không phải là loại bỏ ánh sáng xanh, mà là kiểm soát việc sử dụng nó một cách thông minh: Lựa chọn thiết kế chiếu sáng mô phỏng ánh sáng tự nhiên, điều chỉnh nhiệt độ màu, cường độ và thời điểm chiếu sáng hợp lý – để bảo vệ thị lực và nuôi dưỡng nhịp sinh học mỗi ngày.

2.2. Những sai lệch từ các chỉ số ánh sáng: Cường độ, nhiệt độ màu, CRI và tác động đến thị lực

• Cường độ ánh sáng (Lux): Nếu quá thấp sẽ khiến mắt phải điều tiết liên tục để nhìn rõ; quá cao lại gây chói, mỏi và mất tập trung. Trong không gian làm việc hoặc học tập, ánh sáng cần được phân bổ hợp lý giữa nguồn sáng tổng thể và ánh sáng cục bộ – đảm bảo độ tương phản vừa phải và tránh tạo vùng quá tối hoặc quá gắt.
• Nhiệt độ màu (CCT): Ánh sáng vàng ấm và trung tính (2700K–4500K) được đánh giá là dễ chịu với thị giác, đặc biệt khi sử dụng kéo dài. Ngược lại, ánh sáng lạnh trên 5300K – nếu kết hợp với cường độ mạnh – có thể gây kích ứng thị giác, khiến mắt nhanh mỏi và khó tập trung.
• Chỉ số hoàn màu (CRI): CRI cao (>90) giúp màu sắc hiển thị trung thực, giảm áp lực lên thị giác và não bộ khi phân biệt màu. Ánh sáng CRI thấp khiến không gian trở nên xỉn màu, thiếu sức sống và làm tăng nguy cơ mỏi mắt, giảm hiệu quả học tập – làm việc, thậm chí ảnh hưởng giấc ngủ nếu sử dụng vào ban đêm.

3. Hướng đến ánh sáng nhân tạo chất lượng cao

3.1. Human-Centric Lighting (HCL): Xu hướng chiếu sáng lấy con người làm trung tâm

Xu hướng chiếu sáng hiện đại đang chuyển mình mạnh mẽ với Human-Centric Lighting (HCL) – giải pháp ánh sáng hướng tới sức khỏe và nhịp sinh học người dùng. Theo Mordor Intelligence (2024), thị trường HCL toàn cầu đang tăng trưởng ấn tượng – trung bình 12% mỗi năm đến 2030, nhờ nhu cầu ngày càng cao về môi trường sống lành mạnh.

Do đó, thay vì chiếu sáng đơn thuần, HCL mô phỏng ánh sáng tự nhiên bằng cách tự động thay đổi nhiệt độ màu và cường độ ánh sáng theo thời gian trong ngày. Giải pháp chiếu sáng thông minh (Smart Lighting) ứng dụng xu hướng HCL bằng cách cho phép gia chủ cài đặt các ngữ cảnh chiếu sáng với từng lộ đèn, cường độ sáng, nhiệt độ màu khác nhau, thay đổi ngay khi người dùng điều khiển, hoặc tự động theo lịch đã được thiết lập sẵn.

3.2. Thông số quan trọng khi lựa chọn đèn

Có 4 chỉ số người dùng cần quan tâm để lựa chọn đèn đúng chuẩn, phù hợp với nhu cầu sử dụng và tốt cho sức khỏe thị lực:

• Chỉ số hoàn màu (CRI) cho biết ánh sáng tái hiện màu sắc vật thể chân thực đến đâu. Ngoài việc tốt cho mắt, đèn có CRI cao (>90) còn giúp nâng tầm trải nghiệm sống khi có thể ngắm nhìn không gian với màu sắc chân thực nhất.
• Nhiệt độ màu (CCT) quyết định cảm giác ấm hay lạnh của ánh sáng. Do vậy, bạn nên ưu tiên lựa chọn các loại đèn có thể lựa chọn nhiệt độ màu mong muốn, dễ dàng cài đặt các ngữ cảnh chiếu sáng với các mức CCT khác nhau.
• Để đảm bảo sự thoải mái thị giác trong sinh hoạt, nên lựa chọn thiết bị chiếu sáng có chỉ số chói lóa (UGR) dưới 19; đặc biệt ở không gian học tập, làm việc, chỉ số nên dưới 16.
• Trong không gian nội thất, mức độ lệch màu giữa các đèn (SDCM) 2–3 là tối ưu, giúp loại bỏ hiện tượng lệch màu giữa các đèn, đảm bảo không gian sáng hài hòa và dễ chịu cho mắt.

4. Lumi Lighting 2025 – Lựa chọn chiếu sáng tối ưu cho sức khỏe thị lực

Thực tế hiện nay, đa số người dùng Việt đang “chạy” theo sản phẩm giá rẻ, kém chất lượng – bởi 90% số lượng đèn LED trên thị trường Việt Nam hiện nay là sản phẩm giá rẻ không rõ nguồn gốc. Kéo theo đó là hệ lụy của sức khỏe đôi mắt suy giảm nhưng không phải ai cũng biết.

Với sứ mệnh “Chiếu sáng vì sức khỏe người dùng”, Lumi Lighting cung cấp các sản phẩm đèn sử dụng Chip LED Bridgelux chất lượng, phát quang an toàn, chân thực, mô phỏng ánh sáng tự nhiên, không chói loá, không nhấp nháy. Các chỉ số chiếu sáng như URG, SDCM cũng được “đo ni đóng giày” để đảm bảo vừa an toàn cho thị giác, vừa hỗ trợ tái tạo nhịp sinh học của cơ thể.

Hơn nữa, sử dụng Lumi Lighting, gia chủ có thể điều khiển từ xa dễ dàng qua smartphone, kích hoạt các ngữ cảnh chiếu sáng theo từng hoạt động sống của gia đình.

Theo dõi fanpage Nhà thông minh Lumi/ Lumi Lighting – Chiếu sáng thông minh để không bỏ lỡ những thông tin hữu ích về bộ sản phẩm hoàn toàn mới.